Blog kategorie
Banknoty Białej Armii w porewolucyjnej Rosji
Rząd Tymczasowy Rosji (ros. Временное правительство России) został utworzony w Rosji w wyniku rewolucji lutowej (1917) w dniu 15 marca 1917 r., w wyniku dekretu Dumy Państwowej z nieformalnym porozumieniem Komitetu Tymczasowego Dumy i Piotrogrodzkiej Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich.
Pierwszym premierem był konstytucyjny demokrata, książę Gieorgij Lwow, od 21 lipca premierem i ministrem wojny był eserowiec Aleksander Kiereński. Siedzibą rządu był do końca lipca 1917 Pałac Maryjski(ros.), następnie Pałac Zimowy w Piotrogrodzie.
Rząd Tymczasowy nie zdecydował się na wystąpienie z Ententy i jednostronne zakończenie wojny. Podjęte decyzje: zniesienie cenzury, zniesienie kary śmierci, rozwiązanie policji politycznej (Ochrany).
14 września 1917 r. Rząd Tymczasowy proklamował w Rosji republikę.
Zajęcie przez bolszewików Pałacu Zimowego w czasie rewolucji październikowej i aresztowanie członków Rządu Tymczasowego 26 października?/ 8 listopada 1917 o godz. 2.10 w nocy położyło kres jego istnieniu.
Banknoty Rządu Tymczasowego o nominale 250 i 1000 rubli były pierwszymi banknotami wyemitowanymi po „rewolucji lutowej”. Na banknocie znajdował się symbol swastyki i śriwatsa (tzw. nieskończony węzeł). Przed wybuchem II WŚ swastyka była po prostu Indyjskim symbolem szczęścia, użyta przez rząd III Rzeszy stał się symbolem totalitaryzmu.
Rząd tymczasowy nie przetrwał zbyt długo, a wraz z nim emitowane przez władze banknoty, których emisja rozpoczęła się 26 kwietnia 1917 r., a zakończyła w październiku 1917, wydruk z czasem wznowiono i kontynuowano, jednakże już przez Rząd Bolszewików, do 1921 roku.
Przeciwko rewolucjonistom wystąpili tzw. Biali. Armie białych były dowodzone przez dawnych carskich generałów sprzeciwiających się przewrotowi bolszewickiemu i komunistycznemu rządowi. Ze względu na zamordowanie cara Mikołaja II i jego rodziny, biali nie posiadali nikogo, kto byłby w stanie pokierować działaniami wszystkich części, przy tym poszczególni liderzy mieli samodzielne ambicje polityczne.
Wśród nich znajdował się m.in. Generał Anton Denikin. Był dowódcą Armii Ochotniczej tzw. Białych na południu Rosji. Biali – było to zbiorcze określenie ruchów i sił zbrojnych sprzeciwiających się siłowemu przejęciu władzy przez bolszewików w październiku 1917 roku. Sprzeciw przeciwko bezprawiu bolszewików z czasem przerodził się w wojnę domową, która trwała do 1922 roku. Biała Armia nie wierzyła, że bolszewicy mogą przejąć władze na stałe i w całym kraju, dlatego też na terenach podległym Białej Armii nadal czuć było ducha Carskiej Rosji.
W sierpniu 1919 roku, na skutek wojennych sukcesów Dowódca Armii Ochotniczej obwieścił decyzję o wprowadzeniu własnych znaków pieniężnych. W tym czasie na terytorium Południowej Rosji obowiązywała waluta tzw. „Doński rubel” – biorąc pod uwagę wojnę domową, waluta ta, była nadzwyczaj stabilna, a w dodatku była uznawana na arenie międzynarodowej.
Podstawowym powodem wprowadzenia nowego pieniądza było rozszerzenie się kontrolowanych terytoriów, co wymagało większego zapotrzebowania na walutę. Tymczasowa instytucja emitująca „dońskie ruble” nie radziła sobie z nowymi zadaniami. Oprócz tego nowo drukowany pieniądz był potencjalnym niewyczerpywalnym źródłem dochodów. Bolszewicka władza mając pod kontrolą mennice, zaczęła drukować w ogromnych ilościach pieniądze. Tą samą drogą poszedł Denikin.
Do obrotu wprowadzono bilety Skarbu Państwa Naczelnego Dowództwa Sił Zbrojnych na południu Rosji (билеты Государственного казначейства Главного Командования Вооруженными Силами на Юге России) o nominale 50, 200, 1000 i 10 000 rubli ze wzorem 1919 roku. Wszystkie banknoty były drukowane na dostatecznie wysokiej jakości papierze, z znakami wodnymi i w kolorze.
Pierwszym nominałem, który trafił do obiegu było oferowane przez nas 1000 rubli.
W górnej części banknotu możemy zobaczyć symbol heroizmu żołnierza na polu boju – wstęgę Orderu Św. Jerzego. W prawym dolnym rogu widzimy wizerunek Św. Jerzego na koniu przebijającego włócznią smoka, który od stuleci stanowi nieodłączny element rosyjskiego herbu. Z kolei w lewym dolnym rogu znajduje się tzw. „Dzwon-Kołokoł” – największy dzwon na świecie ważący 202 tony. Właśnie ze względu na wizerunek dzwonu potocznie nazywano go „dzwoneczkami” (rus. kolokolhikami – колокольчиками), drugą potoczną nazwą była „wstęga” (rus. Lentoczki – ленточки) pochodząca od wstęgi znajdującej się u szczytu banknotu.
Wśród banknotów znajdowała się także 200-stu rublówka. Na banknocie został przedstawiony pomnik generała Skobelewa.
W momencie emisji banknotu pomnik już nie istniał – został zburzony przez bolszewików w kwietniu 1918 roku.
Inne przykłady banknotów:
Wraz z końcem 1919 roku wojenne szczęście opuściło Denikina. Wkrótce utracił dowództwo na południu, ostatki armii wycofały się na Krym. Dowództwo po Denikinie przejął Baron Piotr Wrangel tzw. Czarny Baron.
Pieniądz nadal był niezbędny do prowadzenia działań wojennych, niestety wszystkie miejsca na południu gdzie emitowano pieniądze zostały zajęte przez siły bolszewickie. Pośpiesznie udało się stworzyć specjalne miejsce w Feodosji na Krymie, gdzie udało się wyemitować kolejne banknoty. Banknot emitowano wzorem z 1920 roku – kopia była zdecydowanie słabszej jakości, drukowana w jednym kolorze. Wygląd banknotów nie szczególnie wzbudzał zaufanie.
Nominały – 100, 250 i 500 rubli różniły się tylko kolorem druku.
Jesienią 1920 roku rozpoczęły się przygotowania banknotu o nominale 25.000 rubli, jednakże wszystkie znane egzemplarze, które nie zostały dodrukowane znalazły się w rękach Armii Czerwonej, która wkrótce zajęła cały Krym. W ten sposób zakończyła się historia banknotów Skarbu Państwa Naczelnego Dowództwa Sił Zbrojnych na południu Rosji.
